Ποινικό Δίκαιο

Η απονομή της Ποινικής Δικαιοσύνης στην Κύπρο βασίζεται στο σύστημα της αντιδικίας (the adversary system), του οποίου η βάση βρίσκεται στο αγγλικό Σύστημα Δικαίου ή αλλιώς Κοινοδίκαιο (Common Law).

Στο σύστημα της αντιδικίας ο Δικαστής, ως ένας ανεξάρτητος και αντικειμενικός διαιτητής, θα εκδώσει την απόφαση του, αφού πρώτα ακούσει σε δημόσια δίκη τόσο τους μάρτυρες της κατηγορούσας αρχής όσο και αυτούς της υπεράσπισης του κατηγορουμένου, όπως οι δύο πλευρές παρουσιάσουν και αναπτύξουν τα επιχειρήματά τους.

Το Ποινικό Δίκαιο στην Κύπρο περιλαμβάνει τον Ποινικό Κώδικα ο οποίος με τη σειρά του περιλαμβάνει ποινικούς νόμους που σκοπό έχουν να προστατεύσουν την κοινωνία από παραβατικές συμπεριφορές μέσω της επιβολής των ποινών.

Σχετικά με την εκδίκαση των ποινικών υποθέσεων στην Κύπρο, αυτή γίνεται πρωτοδίκως είτε από το Επαρχιακό Δικαστήριο είτε από το Κακουργοδικείο. Όταν υπάρχει έφεση η υπόθεση παραπέμπεται στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Να αναφερθεί ότι συνολικά λειτουργούν έξι Επαρχιακά Δικαστήρια, ένα για την κάθε επαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας (Λευκωσία, Αμμόχωστος, Λεμεσός, Λάρνακα, Πάφος και Κερύνεια). Μετά την τουρκική εισβολή το 1974 , το Επαρχιακό Δικαστήριο Αμμοχώστου εδρεύει προσωρινά στη Λάρνακα, ενώ το Επαρχιακό Δικαστήριο Κερύνειας εδρεύει προσωρινά στη Λευκωσία. Το Επαρχιακό Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία εκδίκασης ποινικών υποθέσεων και μπορεί να εκδικάσει υποθέσεις για ποινικά αδικήματα που τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι πέντε χρόνια.

Να σημειωθεί ότι τα Επαρχιακά Δικαστήρια αναλαμβάνουν να εκδικάσουν και υποθέσεις που αφορούν ανήλικα άτομα. Στην Κύπρο δεν λειτουργούν ξεχωριστά Δικαστήρια Ανηλίκων. Στις υποθέσεις ανηλίκων υιοθετείται μια διαφορετική προσέγγιση και υπάρχει μια ευαισθησία εκ μέρους του νομοθέτη.  Επίσης, να σημειωθεί ότι με βάση των Περί Αδικοπραγούντων Νόμο, «παιδιά» είναι άτομα κάτω των 14 ετών και «νεαρά άτομα» είναι άτομα 14 μέχρι 16 ετών.  Ο ποινικά υπέυθυνος πληθυσμούς αφορά άτομα που είναι 14 ετών και άνω.

Όπως προαναφέρθηκε, η εκδίκαση ποινικών υποθέσεων στην Κύπρο γίνεται και από το Κακουργοδικείο, στο οποίο εκδικάζονται οι σοβαρότερες υποθέσεις. Εκδικάζονται αδικήματα για τα οποία προβλέπεται ποινή πέραν των πέντε χρόνων – εκτός αν ο Γενικός Εισαγγελέας συγκαταθέσει ώστε να γίνουν συνοπτικές διαδικασίες – ή μη σοβαρά αδικήματα με ιδιάζουσες συνθήκες τέλεσης.

Το Ανώτατο Δικαστήριο εκδικάζει όλες τις εφέσεις από αποφάσεις των πιο πάνω πρωτόδικων δικαστηρίων τα οποία ασκούν δικαιοδοσία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις. Κατά κανόνα οι εφέσεις εκδικάζονται από τρεις δικαστές. Η εκδίκαση της έφεσης βασίζεται στα πρακτικά της πρωτόδικης διαδικασίας.  Βέβαια μπορεί να υπάρχουν περιπτώσεις όπου θα ακουσθεί μαρτυρία αλλά αυτό γίνεται σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις.

Ο τέταρτος πυλώνας του συστήματος Ποινικής Δικαιοσύνης, περιλαμβάνει το θεσμό των Φυλακών.  Σημειώνεται ότι οι Φυλακές υπάγονται και αυτές στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, όπως και η Αστυνομία.  Η λειτουργία των Φυλακών διέπεται από σχετική δική της νομοθεσία και κανονισμούς.  Όπως αναφέρεται στο Καπαρδής (2004) «Η ύπαρξη φυλακών και η επιβολή της ποινής της φυλάκισης από τα δικαστήρια είναι παγκόσμιο φαινόμενο».  Ο θεσμός της φυλάκισης στην Κύπρο, είναι τροποποιημένη μορφή του συστήματος των φυλακών της Πενσυλβάνιας των ΗΠΑ και του καθεστώτος των φυλακών της Walnut Street (όπου γινόταν χρήση απομόνωσης και ημερήσια εργασία σε εργαστήρια). Στην Κύπρο δεν εφαρμόστηκε από τους Βρετανούς το ιρλανδικό σύστημα, το οποίο περιελάμβανε εργασία σε δημόσια έργα.

Διευρεύνηση Ποινικών Υποθέσεων:

Στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι στην Κύπρο, η ποινική διαδικασία ξεκινά με τη διερεύνηση ενός εγκλήματος από την Αστυνομία.  Με την ολοκλήρωση της διερεύνησης, η υπόθεση προωθείται στο Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας για να αποφασίσει αν θα προχωρήσει σε ποινική δίωξη. Όταν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις, ο Γενικός Εισαγγελέας προωθεί την υπόθεση στο Δικαστήριο προς εκδίκαση. Το Δικαστήριο, αφού πρώτα εξετάσει τα στοιχεία που έχουν συλλεγεί, στη συνέχεια αποφασίζει την ενοχή ή αθώωση του κατηγορούμενου.

Οι νόμοι που εφαρμόζουν τα Δικαστήρια είναι το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι νόμοι που διατηρήθηκαν σε ισχύ με βάση το άρθρο 188 του Συντάγματος, οι αρχές του Κοινού Δικαίου και οι αρχές της Επιείκειας, και οι νόμοι που θεσπίζει η Βουλή των Αντιπροσώπων.  Όπως προαναφέρθηκε, η εκδίκαση των ποινικών υποθέσεων στην Κύπρο γίνεται πρωτοδίκως είτε από το Κακουργιοδικείο είτε από το Επαρχιακό Δικαστήριο. Όταν υπάρχει έφεση η υπόθεση παραπέμπεται στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Όσον αφορά τα είδη των ποινών που μπορούν να επιβάλουν τα Κυπριακά Δικαστήρια, αυτά είναι:

• Φυλάκιση δια βίου ή οποιασδήποτε άλλης μικρότερης διάρκειας​
• Χρηματική ποινή ή πρόστιμο​
• Καταβολή αποζημίωσης από τον καταδικασθέντα στο πρόσωπο που ζημιώθηκε από τη διάπραξη του αδικήματος​
• Παροχή εγγύησης για την τήρηση της τάξης και για καλή διαγωγή​
• Παροχή εγγύησης για προσέλευση σε ακρόαση δικαστικής απόφασης​
• Επιτήρηση​
• Διάταγμα Κηδεμονίας​
• Διάταγμα κοινοτικής εργασίας​
• Διάταγμα απόλυτης ή υπό όρους απαλλαγής ​
• Διάταγμα ανάθεσης της φροντίδας ανηλίκου​
• Δήμευση ή Κατάσχεση​
• Διάταγμα αποκλεισμού​

Να σημειωθεί ότι η θανατική ποινή καταργήθηκε με το Νόμο 15(1)/99 και αντικαταστάθηκε με τη φυλάκιση δια βίου και αφορά:​

• Το φόνο εκ προμελέτης ​
• την εσχάτη προδοσία, ​
• την υποκίνηση εισβολής, ​
• την πειρατεία και
• για ορισμένα αδικήματα του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα

Προσφερουμε

• Υπερασπίσεις σε υποθέσεις που αφορούν κατηγορίες για ποινικά αδικήματα
• Έγερση ιδιωτικών ποινικών αγωγών
• Εκπροσώπηση κατηγορουμένων ενώπιων πειθαρχικών επιτροπών